In de Arbeidstijdenwet (ATW) staan de regels voor de werk- en rusttijden van werknemers. Als werkgever moet je deze regels naleven - niet alleen om de gezondheid en veiligheid van je medewerkers te beschermen maar ook om ze de ruimte te geven om hun werk- en privéleven goed te combineren. De Nederlandse Arbeidsinspectie is verantwoordelijk voor de handhaving van de regels.
Op deze pagina
- wat staat er in de arbeidstijdenwet?
- verplichtingen voor de werkgever
- wanneer geldt de arbeidstijdenwet niet?
- handhaving
wat staat er in de arbeidstijdenwet?
In de Arbeidstijdenwet (ATW) staan regels en normen voor werk- en rusttijden, pauzes, nachtdiensten en oproepdiensten. De wet geldt in principe voor iedereen van 18 jaar en ouder die voor een werkgever werkt, inclusief stagiairs, uitzendkrachten en gedetacheerden. Maar er staan ook regels en uitzonderingen in voor het soort werk dat jongeren en zwangere/pas bevallen vrouwen mogen doen. In een aantal gevallen geldt de Arbeidstijdenwet ook voor zelfstandigen. Het gaat dan om situaties waarin ook de veiligheid van derden in het geding is, zoals in de vervoerssectoren. Ook de regels voor 16- en 17-jarigen staan in de Arbeidstijdenwet. De regels voor kinderen (13-, 14 en 15-jarigen) staan in de Nadere regeling kinderarbeid (NRK). Voor bepaalde beroepen en situaties gelden uitzonderingen; die zijn geregeld in het Arbeidstijdenbesluit.
Alleen bij collectieve regeling, bijvoorbeeld een cao, is het mogelijk om van bepaalde regels van de ATW af te wijken of om andere afspraken te maken.
verplichtingen voor de werkgever
Als werkgever heb je op grond van de Arbeidstijdenwet een aantal verplichtingen:
-
je moet een registratie van de gewerkte uren bijhouden, waaruit de Nederlandse Arbeidsinspectie kan afleiden of de Arbeidstijdenwet is nageleefd
-
in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en het plan van aanpak moet je nadrukkelijk aandacht besteden aan de arbeidstijden, de mogelijke risico’s daarvan en de manier waarop je die risico’s wilt beperken
-
je moet je beleid bespreken met de ondernemingsraad, de personeelsvertegenwoordiging of – als die er niet is – met de betrokken medewerkers
-
voor zover dat mogelijk is moet je rekening houden met de persoonlijke omstandigheden van je medewerkers. Daarbij gaat het om zorgtaken, maar ook om andere verantwoordelijkheden, zoals scholing en vrijwilligerswerk
-
je moet het arbeidstijdenpatroon van je medewerkers schriftelijk vastleggen. Iedere medewerker moet dit kunnen inzien
-
veranderingen in werktijden, zoals het rooster, moet je tijdig van tevoren bekendmaken. De termijn kan in een collectieve regeling of individuele afspraak worden vastgelegd. Zijn er geen afspraken gemaakt, dan geldt de wettelijke regeling dat je je medewerkers 28 dagen van tevoren moet informeren.
wanneer geldt de arbeidstijdenwet niet?
In het Arbeidstijdenbesluit staan algemene uitzonderingsmogelijkheden voor bijzondere situaties en aanvullingen op de wet. Zo gelden de regels voor werktijden, pauzes en rusttijden in de Arbeidstijdenwet bijvoorbeeld niet of maar gedeeltelijk voor medewerkers die drie keer het minimumloon of meer verdienen, vrijwilligers, beroepssporters, wetenschappelijk onderzoekers, gezinshuisouders, podiumkunstenaars, medisch en tandheelkundig specialisten, verpleeghuisartsen, huisartsen, sociaal geneeskundigen, begeleiders van school- en vakantiekampen, militair personeel en de politie.
Daarnaast zijn er aanvullende regels voor onder meer de zorgsector, de brandweer, de mijnbouw, de binnen- en zeescheepvaart, de zeevisserij en het wegvervoer. Deze sectoren hebben zowel met de algemene regels als met de aparte sectorregels te maken.
handhaving
De Nederlandse Arbeidsinspectie, de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) voor de vervoerssectoren en het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) controleren of iedereen zich aan de Arbeidstijdenwet houdt. Zo kun je als werkgever niet van je personeel eisen om buiten de wettelijke regels om te werken. Je medewerkers moeten er zelf ook op letten dat die normen niet worden overschreden. Tot slot heeft de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging de taak te controleren dat de wet wordt nageleefd. Medewerkers die vermoeden dat hun werkgever de regels niet naleeft, kunnen dat melden bij hun ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.
Meer informatie over de handhaving en het boetebeleid staat op nlarbeidsinspectie.nl.
