Randstad is benieuwd hoe de sector Overheid naar de impact van AI en technologie op vakmanschap kijkt. Wat is en blijft echt 'mensenwerk' en welk werk verandert mogelijk door AI en technologie? We gingen in gesprek met een aantal managers uit de sector. Dit keer is Henk Walraven aan het woord, teamleider stadsbeheer bij de gemeente Groningen.
Henk is verantwoordelijk voor een team van 30 medewerkers dat zich in verschillende rollen bezighoudt met het schoonhouden van deze mooie stad met 235.000 inwoners. Het ophalen van afval en grofvuil bij particulieren en bedrijven, maar ook het bestrijden van dierplagen valt onder zijn aansturing.
in jouw team werken dus de vuilnismannen van groningen?
Henk: ‘Klopt, al noemen we ze tegenwoordig liever vaktechnischmedewerkers. Mijn mensen zorgen er inderdaad voor dat de stad leefbaar en schoon is én blijft. Zonder hen zou het al snel een enorme puinhoop worden in de gemeente.’
een belangrijk beroep dus.
Henk: ‘Dat is het zeker! En dat geldt voor alle mensen bij stadsbeheer. Bijvoorbeeld de mannen en vrouwen die zich bezighouden met het riool. Als inwoner sta je daar niet bij stil, maar het riool vraagt om veel onderhoud en vakwerk. Voor het graven hebben we tegenwoordig machines, maar het vervangen van de buizen is echt mensenwerk. Of de dierplaagbestrijders, mensen die jou komen helpen als je een wespennest of rattenplaag hebt. ’
kun je genoeg mensen vinden voor dit type werk?
Henk: ‘Dat wordt steeds moeilijker. Om dit werk te kunnen doen heb je MBO-2 niveau nodig, voor sommige rollen MBO-4. En er is echt schaarste wat betreft dit type medewerkers. Mensen die hun handen uit de mouwen willen steken zijn erg gewild op de arbeidsmarkt. Bij ons komt het er dan nog bij dat het werk niet alleen fysiek is, maar ook niet altijd even schoon. Al valt dat tegenwoordig heel erg mee. En het werk is zó belangrijk voor een stad. Helaas is werven soms bijna missionariswerk geworden, de arbeidsmarkt is echt heel schaars. Daarom zetten we momenteel soms ook een extra financiële prikkel in (redactie: een arbeidsmarktoelage).’
hebben technologie en ai impact op het werk? heb je daardoor misschien minder mensen nodig?
Henk: ‘Ik heb gewoon nog steeds mensen nodig, dat verandert niet. Wel zie ik dat technologie het werk gemakkelijker maakt, minder fysiek zwaar. De tijd van de grote vuilniswagens met mannen achterop en de vuilniszakken langs de weg is echt voorbij. We werken nog wel met grote wagens, maar in woonwijken vooral ook met zijladers en centrale afvalpunten. Zijladers hebben bijvoorbeeld alleen een chauffeur nodig die met een joystick mini-containers leegt. We hebben ook chauffeurs die de grote afvalverzamelingsbakken legen die diep de grond ingaan. Er zijn nog wel plekken waar we met achterladers werken omdat de straten te smal zijn. Bij een achterlader heb je mannen of vrouwen die handmatig de containers legen. Nieuwe woonwijken worden zo ingericht dat er met zijladers of afvalpunten gewerkt kan worden.’
fysieke arbeid wordt dus minder?
Henk: ‘Klopt, we hebben het tegenwoordig ook over vaktechnischmedewerkers. Het is een volwaardige logistiek & transportfunctie. Het gaat om het rijden op de zijladers of de vrachtwagens voor het ophalen van afval bij bedrijven of afvalverzamelingspunten. En soms dus ook werken op een achterlader. Je bent veel op pad, maar we zorgen ervoor dat het afwisselend blijft doordat je verschillende diensten kan inplannen. Voor dit werk moet je het vooral leuk vinden om elke uithoek van Groningen te leren kennen en bezoeken. Het is dus niet langer zwaar fysiek werk, maar je moet wél bereid zijn je handen uit de mouwen te steken.
Toch zie ik dit werk niet snel verdwijnen door de komst van technologie & AI. Ja, het verandert, maar allemaal maar ten voordele van de medewerker. Chauffeurs zijn voorlopig onmisbaar. Voor voorspelbare routes die nooit afwijken zou je kunnen denken aan AI gestuurde wagens, zoals je dat bij Tesla ziet. Maar zodra er iets afwijkt zal er toch een mens moeten ingrijpen en bijsturen. Zeg nooit nooit, maar ik denk dat het werk van de vaktechnischmedewerker niet snel verdwijnt. Het gaat vooral ook om het onverwachte, het onvoorziene. Als er een stuk straat opengebroken wordt voor het riool, moeten de verkeersstromen anders geleid worden. Dat gaat allemaal niet automatisch.’
je bent veel op de weg dus als vaktechnischmedewerker bij de gemeente groningen!
Henk: ‘Ja! We profileren ons daarom ook bij rijopleiding centra en natuurlijk bij de MBO opleidingen logistiek. Dan laten we zien wat we doen, wat de mogelijkheden zijn bij de gemeente Groningen. De gemeente Groningen is een fijne werkgever, er is een goede sfeer en de gemeente biedt je stabiliteit. Bij de Gemeente Groningen staan we voor zinvol werk, met zichtbaar resultaat. Of je nu je handen uit de mouwen steekt voor de mensen van vandaag, of nadenkt over het Groningen van morgen, jouw werk doet ertoe. En dat merk en voel je echt. Het werk zelf heeft ook voordelen, je bent fysiek lekker bezig en zeker als je van rijden houdt is het echt leuk. Werktijden zijn altijd hetzelfde, een dienst is bijvoorbeeld van 07.30 tot 16.30 uur. Je bent daarna gewoon echt klaar, je neemt geen zorgen mee naar huis. En wil je meer werken? Dan kan dat vaak ook, er zijn weekenddiensten beschikbaar, bijvoorbeeld het schoonmaken van de markt.’
is het leuk werk?
Henk: ‘Mijn medewerkers zijn over het algemeen heel tevreden. Al moet het je wel liggen om vaktechnischmedewerker te willen worden of zijn. Het is heel divers werk, de ene tak van sport is de andere niet. Het werk bij de pompgemalen is inderdaad niet altijd het schoonste werk. Dat wordt gedaan door een klein clubje toppers. De dierplaagbestrijding is weer een heel andere discipline. En dan heb je het ‘vuilnismannenwerk’ dat steeds meer een logistieke functie is geworden mét een mooi loopbaanpad.’
hoe ziet dat er dan uit?
Henk: ‘Je kunt bij ons een BBL-traject doen en zo je rijbewijs C halen. Tussen je 18e en je 30ste kun je dan op de vrachtwagen werken. Na je 30ste is het arbotechnisch zo dat je de wat langere trajecten gaat rijden die minder van je vragen. Bijvoorbeeld de ritjes naar bedrijfsterreinen in de regio. En zo na je 45ste kun je bijvoorbeeld op een zijlader gaan rijden of op de wagens voor de ondergrondse inzameling. Je kan ook een andere kant opgaan door je licentie te behalen voor het bestrijden van dierplagen. Dat is interessanter dan je misschien in eerste instantie misschien denkt. Het gaat daarbij namelijk niet om het doden van dieren, het uitgangspunt is altijd hoe je het probleem diervriendelijk op kunt lossen. Het is afwisselend werk waar je veel kennis voor nodig hebt. Je maakt mensen blij door een probleem bij hen thuis op te lossen. Mensen die dit werk doen, halen daar over het algemeen veel voldoening uit.’
klinkt goed, maar betaalt het een beetje?
Henk: ‘Dat kan beter, daar ben ik heel eerlijk in. Dat ligt echt wel scheef in Nederland, vind ik. Werken met je handen wordt nog ondergewaardeerd. Groningen is daar wel echt heel goed bewust van en mee bezig. Bij de laatste CAO aanpassingen hebben de lagere lonen meer erbij gekregen dan de hogere lonen. Een goede ontwikkeling wat mij betreft. Groningen kan niet zo mooi en schoon blijven zonder vaktechnischmedewerkers. Er verandert dus wel iets, maar het gaat langzaam. We hebben nu nog wel extra's nodig zoals de arbeidsmarkttoeslag en het aanbieden van extra diensten. Het kantelpunt richting meer gelijkwaardigheid is er dus nog niet, maar ik ben wel hoopvol dat het steeds beter wordt.’
► Wie kiest voor vakmanschap heeft de toekomst. Door vakmensen op te leiden zorgen we samen voor een bijdrage aan de maatschappij. Je leest er alles over in onze paper 'Trots op vakmanschap'.
