Een klokkenluider is iemand die een vermoeden heeft van misstanden bij een organisatie of bedrijf, en daarvan melding maakt. In de Wet bescherming klokkenluiders (Wbk) staan de regels die de melders moeten beschermen. Ook staat in de Wbk welke werkgevers een interne meldprocedure voor (vermoedens van) misstanden moeten hebben.
Op deze pagina
- wat is klokkenluiden?
- interne meldregeling
- benadelingsverbod
- rechten van de klokkenluider
- gratis rechtsbijstand of mediation
- meer informatie
wat is klokkenluiden?
wat is klokkenluiden?
Klokkenluiden is het melden of openbaar maken van een vermoeden van een misstand in de eigen organisatie of bij een bevoegde autoriteit. Een melding moet gaan over (een vermoeden van) een misstand. Een misstand is onder te verdelen in twee categorieën:
-
een inbreuk op een verordening of richtlijn van de Europese Unie op bepaalde beleidsterreinen (inbreuk op het Unierecht)
Meestal gaat de misstand meerdere mensen aan, komt de misstand regelmatig voor en kunnen de gevolgen ernstig zijn.
Iemand kan een melding doen als hij zelf heeft meegemaakt (of bewijs heeft van het feit) dat er iets mis is, en voorbeelden (papieren, e-mails, foto's of andere bewijzen) kunnen tonen waarop hij zijn vermoeden baseert.
Hij moet ook een werkrelatie met het bedrijf in kwestie hebben. Denk aan (ex-)werknemers, ambtenaren, vrijwilligers (die een vergoeding krijgen), stagiairs, zzp’ers, (onder)aannemers, aandeelhouders en sollicitanten.
interne meldregeling
In de Wet bescherming klokkenluiders (Wbk) staan verplichtingen voor werkgevers, zoals het hebben van een interne meldregeling. Werkgevers met minimaal vijftig medewerkers, zijn wettelijk verplicht om een klokkenluidersregeling (ofwel interne meldregeling) te hebben. Het gaat hierbij niet alleen om medewerkers met een dienstverband, maar om iedereen die voor jou werkzaam is - dus ook: oproepkrachten, uitzendkrachten, gedetacheerden, (onder)aannemers, zzp’ers en stagiairs.
In de meldregeling moet in ieder geval staan:
-
wanneer er sprake is van een misstand (met als uitgangspunt de wettelijke definitie daarvan)
-
hoe de melding kan worden gedaan (zowel schriftelijk als mondeling)
-
de termijn waarbinnen de melder een ontvangstbevestiging moet krijgen (zeven dagen)
-
de termijn waarbinnen de melder moet worden geïnformeerd over de beoordeling en eventuele opvolging van de melding (binnen drie maanden)
-
op welke manier een anonieme melding of een externe melding kan worden gedaan
-
dat de melding vertrouwelijk wordt behandeld als de melder aangeeft dat hij dat wil
-
dat de medewerker een adviseur in vertrouwen mag nemen om advies in te winnen
-
dat er een speciaal register voor het registreren van meldingen is.
De ondernemingsraad, personeelsvertegenwoordiging of - als deze er niet zijn - de meerderheid van de medewerkers hebben instemmingsrecht op de interne meldregeling.
Op Huisvoorklokkenluiders.nl is een brochure te downloaden waarin staat welke organisaties een meldregeling moeten hebben en wat zij hier minimaal in moeten opnemen.
benadelingsverbod
In de Wbk staat dat de werkgever een klokkenluider niet mag benadelen vanwege de melding die hij heeft gedaan. Dit benadelingsverbod geldt ook voor de mensen die melders helpen, zoals vertrouwenspersonen, familieleden en vakbondsvertegenwoordigers
Een werkgever mag een melder bijvoorbeeld niet ontslaan of een lagere functie aanbieden vanwege de melding. En hij mag de melder uiteraard ook niet intimideren, pesten, uitsluiten of dwang op hem uitoefenen.
rechten van de klokkenluider
Een klokkenluider kan bij het Huis voor Klokkenluiders terecht voor hulp en informatie over de wijze waarop hij een misstand kan melden.
Een werkgever mag de klokkenluider niet ontslaan of op andere wijze benadelen tijdens het onderzoek en na de uitkomst daarvan. De klokkenluider moet dan wel te goeder trouw zijn en zorgvuldig hebben gehandeld.
Als de medewerker van mening is dat hij is benadeeld door de werkgever vanwege de melding, kan hij een verzoek indienen voor een onderzoek. Dit kan ook als er niets wordt gedaan met de interne melding.
In geval van een onderzoek is de werkgever verplicht inlichtingen te geven en ook inzage te geven in de stukken die nodig zijn voor het onderzoek.
Het Huis voor Klokkenluiders is gestart met een pilot voor psychosociale ondersteuning voor klokkenluiders. Via een verwijzing van het Huis voor Klokkenluiders kunnen melders van maatschappelijke misstanden binnen vijf werkdagen terecht bij een psycholoog van Psyned.
gratis rechtsbijstand of mediation
Sinds 1 februari 2024 krijgen klokkenluiders, betrokken derden en bijstaanders gratis rechtsbijstand of mediation volgens de Subsidieregeling rechtsbijstand en mediation Wet bescherming klokkenluiders.
Het doel van de nieuwe regeling is om (potentiële) melders te ondersteunen bij het afdwingen van hun rechtsbescherming. Wie gebruik wil maken van de regeling, kan terecht bij het Huis voor Klokkenluiders. De afdeling advies beoordeelt of sprake is van een redelijk vermoeden van een maatschappelijke misstand zoals bedoeld in de Wet bescherming klokkenluiders. Concludeert de afdeling dat juridische ondersteuning nodig is, dan geeft ze een verwijzingsbrief af voor gesubsidieerde rechtsbijstand en/of mediation. Daarmee kan diegene zich bij de Raad voor Rechtsbijstand melden voor gesubsidieerde rechtsbijstand door een advocaat en/of een mediator. Het doel van de regeling is om meer mensen te stimuleren maatschappelijke misstanden aan te kaarten.
meer informatie
Kijk op Wetbeschermingklokkenluiders.nl en Huisvoorklokkenluiders.nl voor meer informatie.
