‘Metaal om Tafel’ is een mooi voorbeeld van hoe het bedrijfsleven het credo ‘Als je slim bent, werk je met je handen’ in praktijk brengt. Solidd Steel Structures in Sumar en Leenstra en Wadro in Drachten vonden elkaar in een probleem dat veel bedrijven in de metaalsector maar al te goed kennen: waar halen we anno 2023 de vakmensen vandaan? Samen met ROC Friese Poort Bedrijfsopleidingen en Randstad Techniek vonden ze in ‘Metaal om Tafel’ een creatieve en effectieve oplossing.
deels ‘on the job’
Nadat eerdere ‘Metaal om Tafel’-trajecten in 2016 en 2019 met een groter aantal metaalbedrijven de toon hebben gezet, gaat het voor deze drie bedrijven in de regio Drachten in eerste instantie om drie leerlingen die in twee jaar hun bbl-opleiding doen - deels in de schoolbanken, deels ‘on the job’ op de werkvloer. Randstad werft de kandidaten – onder wie nadrukkelijk ook zij-instromers – en de ROC’s en de bedrijven bieden het theoretische en praktische kader.
uitgebreide werkervaring opdoen
De kern van de aanpak is dat de deelnemers twee jaar lang uitgebreide werkervaring opdoen op verschillende plaatsen in de drie bedrijven. Iedere vier maanden rouleren de deelnemers naar een volgende werkplek bij Leenstra, Wadro en Solidd, waarbij ze een ongekende allround opleiding krijgen en ze bij verschillende bedrijven in de keuken kunnen kijken. Praktijkbegeleiders van de deelnemende bedrijven, een docent van ROC Friese Poort en de opleidingsadviseur van Randstad Vakschool begeleiden de leerlingen tijdens het opleidingstraject.
Een aanpak die, zo beamen alle partijen, werkt dankzij de samenwerking: één mkb-bedrijf heeft vaak niet de wervingskracht om potentiële zij-instromers aan te trekken. De praktijk wijst uit dat het met gebundelde inzet van Randstad Vakopleidingen en de opleider ROC Friese Poort Bedrijfsopleidingen wél lukt om met name zij-instromers te verleiden tot een opleiding en toekomst in de metaal.
de kracht van ‘metaal om tafel’
Hoe ervaren de drie deelnemende bedrijven de kracht van ‘Metaal om Tafel’? Je leest het op de pagina's hierna. Een opvallende rode draad door alle verhalen: hun inspanningen zijn niet per se gericht op het vergroten van de eigen instroom. ‘We doen het ook voor de toekomst van deze sector’, zo is te horen in Drachten en omstreken.
'nieuwe medewerkers compleet opleiden en vormen, in drie smaken!'
Metaalbedrijf Wadro is landelijk bekend om de productie van prefab betonstaalelementen en betonstaalnetten voor de bouw en betonwarenindustrie. Voor de vakmensen van Wadro is las- en samenstelwerk dagelijkse kost. Mooi technisch werk, zou je zeggen. 'Dat klopt zeker, we maken een hoogwaardig product, het is vakwerk! Niettemin hebben we structureel flinke moeite om de vacatures te vervullen', zegt directeur-eigenaar Betty Hamstra van het Drachtster familiebedrijf met zeventig medewerkers en vestigingen in Drachten, Kootstertille en Schuilenburg.
de spoeling is dun
'Vooral machine-operators en hechtlassers zijn moeilijk te vinden. We leiden ook zelf op, maar kunnen als bedrijf op eigen kracht niet genoeg geschikte kandidaten aantrekken. Daar komt bij dat voor deze functies in het betonstaal op dit moment geen bbl-vakopleiding meer bestaat vanwege een tekort aan instroom. Dat maakt de spoeling wel heel dun. De opleiding die er was bestond alleen in Den Bosch en dat maakt het lastig om deze vanuit Friesland te volgen.' Hamstra noemt het een geluk dat een bestaand project onder leiding van Randstad met onder meer Solidd Steel Structures en Leenstra een derde partner kon gebruiken. 'Ze hebben ons erbij gevraagd vanwege onze ervaring met zelf opleiden – een uitnodiging die we direct positief hebben beantwoord. Ook al omdat Randstad drie bedrijven samenbracht die niet in elkaars markt en vaarwater zaten. We zijn geen concurrenten, maar hebben wel dezelfde problemen qua personeelskrapte.'
compleet opleiden en vormen
Wat is de kracht van de oplossing? 'Nieuwe medewerkers compleet opleiden en vormen, in drie smaken! Voor de leerlingen is dat prachtig, want ze krijgen in korte tijd te maken met allerlei omgevingen en uitdagingen, en op die manier krijgen ze een brede opleiding in de metaal. We draaien nu een jaar mee in dit project. Eerlijk gezegd zonder volledige zekerheid dat we na afronding van de opleiding ook echt een nieuwe collega erbij hebben. Als de leerling het diploma behaalt, is het aan hem of haar waar deze graag wil werken.' 'Wij hebben vacatures en hopen dat we aantrekkelijk genoeg zijn', lacht Hamstra. 'Evengoed: we doen mee. Niet alleen uit eigenbelang, maar ook omdat we iets voor de metaalsector willen doen. Namelijk de instroom van vakmensen naar de metaalsector op gang houden.'
'een schat aan ervaring opdoen in een veelzijdige pool.'
Metaalbedrijf Leenstra (65 medewerkers) levert samengestelde componenten met kwalitatief hoogwaardig laswerk aan off-shore-, automobiel- en afvalverwerkingsbedrijven. 'Mooi specialistisch werk, bij een fijn bedrijf met toekomst', zegt Annemarieke Pieterman, Manager Organisatie- en Bedrijfsprocessen bij het bedrijf in Drachten. 'Maar onze eigen inspanningen leveren onvoldoende instroom op. Het ‘Metaal om Tafel’-project biedt meer, dankzij een unieke, veelzijdige ontwikkelingspool van drie bedrijven, ondersteund door uitgebreide instroominspanningen van Randstad en goede samenwerking met de ROC’s in onze regio.'
zzp’ers willen niet in loondienst
Het zijn vooral constructeurs, monteurs, samenstellers en lassers die Leenstra op eigen kracht moeilijk kan vinden, laat staan opleiden. 'De instroom van jongeren in de techniek schiet al langer te kort', weet Annemarieke. 'Daarnaast hebben we gezien dat veel lassers en monteurs zzp’er zijn geworden, die willen niet in loondienst. Aan dit soort krachten hebben we permanent behoefte. We werken al veel samen met opleiders, bieden stages aan en hebben ook een eigen bbl-traject.'
Het was Leenstra-directeur Taco Mulder die in 2016 het initiatief nam voor het eerste ‘Metaal om Tafel’-project, wegens succes herhaald in 2019 en 2022/2023. 'We doen dus al voor de derde keer mee. Samenwerken is het idee - is het niet voor onszelf, dan toch voor de metaalsector - gericht op jongeren én zij-instromers, een aantrekkelijke optie door deelname van zoveel mogelijk metaalbedrijven', vat Pieterman het idee samen.
unieke praktijkpool
Wat is de kracht van die samenwerking, met Randstad en de ROC’s? 'Om te beginnen de unieke praktijkpool: drie verschillende metaalbedrijven waar kandidaten in twee jaar tijd een schat aan ervaring kunnen opdoen. Met de wervingskracht en de begeleiding van Randstad als pré, waardoor we ook in contact komen met talenten van buiten de metaalsector. Denk daarbij aan zij-instromers die levens- en werkervaring meenemen uit andere sectoren. Wij als bedrijf komen niet eenvoudig in contact met deze interessante kandidaten. Bij dit alles neemt Randstad ons door de begeleiding van de kandidaten – werving, selectie en alles wat erbij komt – veel werk uit handen, los van het feit dat dit de slagingskans van de kandidaten vergroot.'
meer bedrijven laten aanhaken
'De ambitie is om meer bedrijven te laten aanhaken en zo een nog aantrekkelijker traject te bieden. Sommige bedrijven aarzelen vanwege de kosten en vanwege de kans dat kandidaten aan het eind van de rit niet voor hen kiezen. Wij zien dat anders: we willen investeren, niet alleen in onze eigen ‘workforce’. We doen het ook voor de metaalsector als geheel.'
'beste (zij-)instromer, hoe interessant wil je het hebben?'
Solidd Steel Stuctures, een metaalbedrijf in Sumar (bij Drachten) met 65 medewerkers, is sterk in grote staalprojecten zoals bruggen, sluisdeuren, spuischuiven voor de Afsluitdijk en constructies voor de off-shore industrie. En dan meestal zó groot, dat de objecten het bedrijf alleen kunnen verlaten over water, via het Prinses Margrietkanaal. 'Door de aard van ons bedrijf, ons werk en onze klanten, zou je verwachten dat we geen moeite hebben met het vinden van personeel. Maar ondanks onze eigen opleidingsinspanningen, ondanks ons promotiewerk in het voortgezet onderwijs in onze regio en ondanks uitgebreide aanwezigheid op de socials: meedoen aan ‘Metaal om Tafel’ is broodnodig', zegt Mark Lodewijks, Technisch Directeur van Solidd Steel Structures.
Tekst gaat verder onder de foto van Mark Lodewijks.
